Onze moestuin in 2016.
In 2014 postten we ons bericht over de oprichting en teloorgang van onze eerste moestuin in Portugal: 'Een tuin in de Alentejo' (in de loop van de jaren 2011-2013).
Toen we hier in 2010 kwamen brachten we onze Nederlandse tuin-ervaringen mee. Maar helaas hadden die hier in de Alentejo nauwelijks waarde. Dankzij de uitleg van microbioloog Dr. Elaine Ingham konden we tot een opvallend besluit komen, die nu van grote waarde is gebleken. We mengen onze Alentejaanse grond met onze compost, zo eenvoudig is het:
"Onze Alentejaanse grond is gemaakt van verweerde leisteen. We kunnen de grond gemakkelijk actief, dus vruchtbaar, maken met onze grascompost. Het actieve bodemleven zorgt er voor dat de mineralen uit de grond worden losgemaakt en kunnen worden opgenomen door de planten. (Dit is een heel mooi natuurlijk proces, dat ik eigenlijk nooit goed sluitend in een paar zinnen kan uitleggen.) Alles werkt met alles samen; plant, grond, lucht, water, organische stof, microben, ofwel bodemleven."
In de praktijk.
De algemene stelregel van de organische landbouw is: 'Als de bodem in biologisch evenwicht is, is deze gezond en is daarom ook het gewas gezond. Een gezond gewas heeft geen last van insecten en plagen'. We proberen onze bodem gezond te maken met grascompost en dat lukt tot op heden aardig. We mogen over het algemeen tevreden zijn over onze oogst. Juist ook omdat onze tuin nieuw is en de grond zich nog niet heeft kunnen bewijzen.
Maar soms zijn de weersomstandigheden zodanig, dat zelfs een gezonde bodem niets oplevert. Veel kennis, die zelfs meer lijkt op een voorspellend vermogen (wanneer teel je wat en waar), is onontbeerlijk. Wij proberen nog steeds een beetje grip te krijgen op de Portugese omstandigheden... met de mogelijkheden die we hebben.
Want... we kopen onze zaden in de winkel in de buurt, of via het internet. Dat komt niet altijd op. Ook kopen we planten op de plaatselijke markt, waar deze soms zichtbaar bespoten zijn... Soms is het uitgangsmateriaal zo zwak, ofwel genetisch zo beschadigd, dat er maar iets hoeft te gebeuren, of de teelt mislukt, of komt eenvoudigweg niet tot stand. De mieren, de sprinkhanen, de rupsen, of de slakken grijpen hun kans. En... is onze grond al in evenwicht?
Onder invloed van het weer.
Onze Portugese zomer is net een omgekeerde Nederlandse winter. De zomers zijn heet en alles wat zou moeten groeien staat stil of sterft eenvoudigweg. Een Nederlandse winter heeft het zelfde effect op planten, alleen dan bevriest alles. In de Portugese winter kunnen we nog wel gewassen telen, die we in de late zomer of het najaar zaaien.
Het meest productief is toch wel het voorjaar, van de maand maart tot juli. Daarna is het afzien tot eind september. Soms regent het in de zomer, maar meestal niet. De natuur bewaart de regen voor oktober, of soms pas voor november. Het duurt vaak tot half december voordat de rivier weer stroomt. Het grootste gedeelte van het jaar is de rivier droog.
In de zomer staan alle ontwikkelingen stil. Alleen een tuin met voldoende water en schaduwdoek biedt uitkomst. In oktober is de natuur zo verarmd, dat er niets meer te eten groeit voor de schapen en de andere dieren. Dit is de meest trieste maand van het jaar.
Na de regen (in oktober of november) wordt alles weer groen. Het land ziet er dan uit alsof het voorjaar is... tenminste, als je de vallende bladeren wegdenkt. In januari begint alles te bloeien. Dit duurt zeker tot eind april, wanneer de natuur op zijn hoogtepunt is. In mei verdorren de eerste grassen en kruiden. En in juli is alles weer droog. Voor Hendrik is dit het moment om het hooi te maaien. Voor de tuin breekt de moeilijke tijd aan.
Sla.
We kunnen sla telen in het najaar tot in december. Dat is goed te doen wanneer we vanaf de tweede helft van september in de kas voorzaaien, om ze later in de tuin uit te planten. Als we dat veel later doen, lukt het niet meer om nog een krop sla uit de tuin te kunnen oogsten. De nachten worden te koud. En deze winter zijn de nachten veel kouder dan verwacht.
Tijdens de jaarwisseling van (2016-2017) hebben we de kleine slaplantjes maar weer uit de tuin gehaald en in potten geplant. Vorst dreigde en de kleine plantjes werden opgegeten door slakken en ander klein gespuis. Nu staan ze veilig in de koude kas en hebben al diverse nachten met vorst overleefd. Dit komt wel goed, lijkt het.
In de zomer van 2016 is het ons helemaal niet gelukt om sla te telen, omdat het veel te heet is geweest (gemiddelden van 40ºC). Ook dit seizoen hadden we de sla in potten willen opkweken, met daaroverheen schaduwdoek. Net als in de voorgaande jaren, toen het wel goed lukte. Maar geen schaduwdoek of waterstraal kon uitkomst bieden. Het leek erop alsof ze verstikten in de hitte en de droge lucht.
Hopelijk hebben we de volgende zomer meer geluk. Want sla is toch wel een echte zomergroente. We proberen het maar weer en zullen sla, niet alleen in potten, maar ook in de volle grond proberen op te kweken.
De groene kolen kunnen we goed in (40 liter) tonnen telen. Inmiddels hebben we ontdekt dat de rode in de volle grond moeten, waar ze meer wortelruimte hebben. In de winter van 2015-2016 teelden we kool gedurende de gehele winter in tonnetjes.
Na deze mooie oogst van groene kool en boontjes, wilden we proberen om bloemkool te telen. Echter, de mieren ontdekten de jonge koolplantjes en wierpen zich massaal op de harten van de kool. Het leek net alsof ze de harten uit de kool aten, maar we denken, dat ze zich meer geïnteresseerden voor het zoete sap uit de kool. De planten verloren hun hart, door het 'melken en het gemier'. De koolplantjes raakten volkomen 'in de war' en produceerden daarna steeds weer nieuwe harten. De planten stonden aan de rand van de tuin, waar de sprinkhanen uit het veld, de kool gemakkelijk konden vinden. Zij maakten het karwij verder af.
Later in het jaar plantten we weer nieuwe koolplantjes. Nu op andere plaatsen. Maar weer waren het de mieren, die in dat deel van de tuin heer en meester waren...
Er zijn oorspronkelijk veel mieren op ons land. Je krijgt er pas last van als je op die plekken een tuin gaat aanleggen. Het is nauwelijks te voorspellen waar de mieren opduiken, omdat ze enorme afstanden kunnen afleggen en de nesten verborgen liggen. En voor mieren is een tuin natuurlijk ook een cadeautje.
Gedurende de gehele hete zomer konden we nauwelijks kool telen. We hebben het op meerder plaatsen geprobeerd, maar we hebben ze bijna allemaal vaarwel moeten zeggen... Droge en hete weersomstandigheden en overal belagers zoals mieren, sprinkhanen, en rupsen. De vruchtwisseling negerend (hoe dom) plantten we de kool na elkaar in het zelfde bed. Maar ook op andere plaatsen (na de boontjes en de wortelen) deden de mieren hun nijvere werk...
Alleen daar, waar geen mieren waren hebben we in oktober één bloemkool geoogst. Het kan dus wel, ondanks de hitte... !
Vanaf oktober 2016 slaagden we er wél in om kool op te laten groeien. In een ouder gedeelte van de tuin plantten we de kool, die we zelf uit zaad voor-kweekten in de koude kas. We hebben het idee, dat de planten een sterkere (biologische) start hebben, als we ze zelf voor-kweken. Nu is slechts één plant zijn hart kwijt, door de mieren. De andere zien er gaaf uit.
Wel doet zelf gezaaide kool zich doorgaans anders voor dan de professionele plantensoorten die we op de markt kunnen kopen. De zelf gezaaide maakt meer blad en een lossere kool. Maar we gaan eerst de oogst afwachten, voordat we er wat over kunnen zeggen :) Eerder schreef ik al over: 'Zaden en Soorten - Kool'.
Wortelen.
De mieren vinden wortelen erg lekker. Ze lokken er luizen naartoe, die zich op het hart van de wortel nestelen, daar waar het blad begint. Dit tast de wortel niet zichtbaar aan. Er groeit gewoon een gezonde wortel.
Wortelen moeten we vroeg in het voorjaar zaaien, opdat ze vóór de hitte van de zomer klaar zijn. In zo'n hete zomer staan ze volledig stil, ze groeien niet verder tot het weer wat koeler wordt. Ook kunnen we wel wortelen ná de grote hitte zaaien. Meestal zijn ze dan al oogstbaar voordat de koude nachten met vorst beginnen.
Afrikaantjes.
Men zegt wel eens dat mieren een hekel hebben aan afrikaantjes, ofwel aan mint of elke andere sterk geurende plant. Nou... tja... niet bij ons... De mieren vieren feest op de afrikaantjes. Je kan ze geen groter plezier doen. Ze bijten je zelfs als je te dicht in de buurt komt, zo fanatiek zijn ze. Het enige voordeel daarvan is, dat ze met de afrikaantjes bezig zijn en niet met de kool. We zijn alleen wel bang dat de mieren zo'n plezier hebben, dat het er daarom steeds meer worden.
Afrikaantjes overleven de hete zomers niet, als er geen schaduwdoek boven hangt. Dus je kan ze niet onbeschermd tussen de groentes in de volle grond telen. Ook de Portugese winters overleven ze niet.
Sperziebonen en droogbonen.
Groene bonen (laagstam of klimmend) zaai je alleen vroeg in het voorjaar. Ze moeten in juni kunnen worden geoogst, voordat de hete zomer begint.
In het bericht 'Zon Meloen en Hittestress' meer zomerzon.
Gezien de temperatuur zou men wellicht ook in de late zomer bonen kunnen zaaien, om ze in het najaar te kunnen oogsten. Maar de bonen hebben een gevoel voor jaargetijde, een biologische klok. De dagen worden korter en daar reageren ze op. Ze groeien niet meer, maken één bloem en wachten op meer zonuren.
We willen proberen om ook droogbonen te telen, omdat we veel gefermenteerde bonen eten (wanneer iemand anders vlees zou eten). Hiervoor hebben we wel wat meer areaal nodig. Alhoewel het er op lijkt, dat we nooit zo veel droogbonen kunnen telen, als we eten... toch is het interessant om het te proberen. Het moet mogelijk zijn om de bonen vroeg in het voorjaar te zaaien en ze dan in juli droog van de plant te plukken en te doppen, denken we...
Tuinbonen.
Tuinbonen zaai je in november tot zeker vóór de kerst. Dit is vaste prik hier in het zuiden van Portugal. Gedurende de winter groeien ze uit en zijn te oogsten in het voorjaar. Hoe vroeger je zaait, hoe vroeger je kan oogsten. Zaai je te laat, dan zijn de bonen al overmand door luis, voordat de oogst kan beginnen. Of, in een heel koude winter, komen ze gewoon niet op.
Een eerdere opmerkelijke tuinboon-ervaring is te vinden bij 'Tuinbonen' :)
Erwten.
Deze week zagen we, dat bij onze buren de erwten ook al opkomen. Ze staan tussen de tuinbonen en het ziet er allemaal goed uit. Het lijkt er dus op dat erwten hier ook in november kunnen worden gezaaid. Erwten staan erom bekend tegen een beetje vorst te kunnen. Dus dit gaan we het volgende seizoen ook proberen. Want het vorige jaar waren we duidelijk te laat met het zaaien van onze erwten in de volle grond. In de hitte van juli en augustus produceerden ze één peul en daar bleef het bij.
In de open kas deden de erwten het echter prima... in potten... tot mei.
Rode biet.
Alleen de bietjes doen het overal en altijd goed. Zelfs in de hitte van de zomerzon en in een koude winter. Zie ook: 'Oogst - Rode Biet' voor o.m. een bieten recept.
En hier dan nog de bloemkool in de zomerhitte... die we wél konden oogsten:
Alleen na een aantal nachten vorst rond de -4ºC leggen de bietenplanten het loodje. Dan verkleurt het blad donkerrood en de wortels in de grond laten de biet los. De biet zelf is echter nog kerngezond.
Bieten doen er nogal wat maanden over om groot te worden. Dan is het wel fijn, dat ze weinig last hebben van de temperatuurschommelingen, de droogte, de hitte van de dag en een koude nacht.
Hitte en vorst.
Van december tot april kweken we zo veel mogelijk voor, in de kas. Meloen, paprika, courgette en aubergine. In de maand januari kunnen we de meeste kou verwachten. Als we geluk hebben zijn er niet veel nachten met vorst. Op dit moment (januari 2017) speelt de nachtvorst ons wel parten. Nu kunnen we niet veel uitrichten.
Als de zomers in de toekomst weer zo heet worden en de winters zo koud als nu... dan moeten we andere dingen bedenken, om de tuin te beschermen. Of we moeten ons tuinplan aanpassen.
Om wille de vele nachten met vorst wilden we wachten met het uitplanten van de kool (in tonnetjes, of in de volle grond). Niet of wel verstandig...? Kool is niet meer goed uit te planten als de plant al een begin van een kool maakt. Als de wortelkluit wordt beschadigd maakt de plant geen kool meer. En zoals ze er hier bijstaan zou uitplanten al niet meer kunnen... Kool is wel-is-waar redelijk bestand tegen vorst, maar de heel kleine planten raken er wel door verzwakt. En we weten wat er dan gebeurt... de mieren slaan hun slag.
Nu de tijd toch echt dringt en de weerberichten melden, dat de vorst de komende weken uit zal blijven... heb ik ze nu toch maar uitgeplant. De kluiten waren mooi doorworteld. Aan de potgrond had Hendrik wat gecomposteerde schapenmest toegevoegd. Nu staan ze met potgrond en al in de tuin.
Als we de ruimte in de tuin kunnen vinden, dan proberen we dit zomerseizoen ook enkele courgetteplanten in de volle grond te zetten. Eens zien of deze ook zo goed tegen de zomerzon kunnen, zoals de aubergines dat kunnen.
Het vorige seizoen teelden we de meloenen in tonnetjes. Een verhaal daarover in: 'Zon Meloen en Hittestress'. Het plan is, om de komende zomer ook enkele meloenplanten in de volle grond te zetten. Courgettes en meloenen nemen relatief veel tuin-ruimte in beslag, dus een gedeelte blijven we zeker in tonnetjes en potten telen.
Pepinos.
Onze Portugese komkommer noemen we pepino. Hij houdt, wat de lengte betreft, het midden tussen een augurk en een komkommer. We telen pepinos in de open kas, waar ze eindeloos kunnen klimmen. De pepinos die we zaaien brengen een wilde rommelige plant voort, die de pepinos lijkt te willen verstoppen. De planten die we op de markt kunnen kopen zijn van een zeer 'georganiseerde' soort. Elke bladoksel maakt een bloem en daarna gegarandeerd ook een pepino. Wonderbaarlijk om te zien hoe het veredelaars is gelukt om van de pepino een keurige boekhouder te maken.
Vroeg in het voorjaar van het vorige jaar zaaiden we paprika's in het afgesloten gedeelte van onze kas. De jonge plantjes plantten we (per één) in grote (40 liter) tonnetjes. Ze zijn gemakkelijk te verplaatsen, zodat we ze buiten de kas kunnen zetten zodra het weer dat toelaat. Als we ze in de kas zouden laten staan, zouden de luizen er wel raad mee weten, omdat de planten door de hitte zouden verzwakken.
Buiten staan de planten onder schaduwdoek. Een paprikaplant heeft (onder elke omstandigheid) een hekel aan direct zonlicht. In de loop van de zomer gaan ze vrucht dragen. En in november wordt het weer tijd om ze binnen te zetten, omdat de nachten dan te koud worden. Ook dit seizoen verliep dit alles aanvankelijk voorspoedig.
Deze winter echter hebben we te maken met veel koudere nachten dan verwacht tot ca. 4ºC, en binnen het zelfde etmaal met temperaturen boven de 30ºC gedurende de middaguren. Dit is meer dan een paprikaplant kan verdragen. De bladen gaan hangen en de luizen maken een inhaalslag.
Hoe bestrijdt je luizen?
Goede vraag. En meestal is het antwoord op het internet te vinden. We vertellen het daarom ook hier maar weer door. Het antwoord is; zelfgemaakte pepperspray van verse pepers. We hebben het geprobeerd en het werkt.
Pepperspray, als volgt:
- Snijdt de verse pepers in kleine stukjes.
- Kook ze op in een laagje water.
- Laat ze minimaal een uur trekken, op een zacht vuur (op de kachel, op een kookplaatje... op twee kookplaatjes, op een theelichtje).
- laat afkoelen en zeef ze.
- Doe het vocht in een verstuiver, als die van glasreiniger of iets dergelijks.
- Spuit de luizen en wacht af.
- Herhaal de actie wanneer nodig.
Mieren.
We hebben geprobeerd om ook mieren te weren met pepperspray. Want waar luizen zijn, zijn ook mieren, die de luizen aantrekken om ze te 'melken'. Ik heb de spray geprobeerd op enkele tuinbonen met luizen in de top. De mieren blijven de luizen aanslepen, óf andersom... ook met deze nachtvorsten van -4ºC houden ze het lang vol. Na drie behandelingen zijn de luizen echter verdwenen. Maar de combinatie nachtvorst en pepperspray doet de tuinbonen geen goed. En de mieren zijn er nog steeds. Tja... hoe leiden we de mieren om tuin?
*
Stella.
NOS Nieuws 25 januari 2017, 9.30 uur
"De klimaatverandering gaat in hoog tempo door. Natte regio's worden natter en droge worden droger. Het Europees Milieuagentschap (EMA) waarschuwt in een nieuw rapport (.pdf) dat dit gevolgen heeft voor ecosystemen, de economie en de volksgezondheid. Dat vraagt om beleidsaanpassingen, zegt EMA in zijn vierjaarlijkse klimaatrapport.
Volgens EMA zijn de gevolgen het ernstigst in landen aan de Middellandse Zee. Daar is nu al sprake van meer hittegolven, minder neerslag, intensere perioden van droogte en tegenvallende oogsten.
Een andere 'hotspot', zoals EMA dat noemt, is West-Europa. Als gevolg van de stijgende zeespiegel neemt de kans toe op stormen, zware neerslag en overstromingen.
EMA waarschuwt dat door het toenemend aantal hittegolven tienduizenden Europeanen voortijdig sterven. Verder komen er steeds meer teken en tijgermuggen, die ziektes verspreiden. Het agentschap becijfert de economische schade in Europa als gevolg van klimaatverandering sinds 1980 op 400 miljard euro. Volgens EMA gaat de klimaatverandering nog tientallen jaren door. Beleidsmakers houden steeds beter rekening met de veranderingen, maar het kan beter, zegt het agentschap. Beleid op Europees en landelijk niveau moet beter op elkaar worden afgestemd. Verder moet het kennisniveau over klimaatverandering omhoog."
Portugal News 26 januari 2017.
Portugal’s €7bn climate change bill
 |
| Maart 2016. |
Toen we hier in 2010 kwamen brachten we onze Nederlandse tuin-ervaringen mee. Maar helaas hadden die hier in de Alentejo nauwelijks waarde. Dankzij de uitleg van microbioloog Dr. Elaine Ingham konden we tot een opvallend besluit komen, die nu van grote waarde is gebleken. We mengen onze Alentejaanse grond met onze compost, zo eenvoudig is het:
"Onze Alentejaanse grond is gemaakt van verweerde leisteen. We kunnen de grond gemakkelijk actief, dus vruchtbaar, maken met onze grascompost. Het actieve bodemleven zorgt er voor dat de mineralen uit de grond worden losgemaakt en kunnen worden opgenomen door de planten. (Dit is een heel mooi natuurlijk proces, dat ik eigenlijk nooit goed sluitend in een paar zinnen kan uitleggen.) Alles werkt met alles samen; plant, grond, lucht, water, organische stof, microben, ofwel bodemleven."
 |
| April 2016. |
De algemene stelregel van de organische landbouw is: 'Als de bodem in biologisch evenwicht is, is deze gezond en is daarom ook het gewas gezond. Een gezond gewas heeft geen last van insecten en plagen'. We proberen onze bodem gezond te maken met grascompost en dat lukt tot op heden aardig. We mogen over het algemeen tevreden zijn over onze oogst. Juist ook omdat onze tuin nieuw is en de grond zich nog niet heeft kunnen bewijzen.
Maar soms zijn de weersomstandigheden zodanig, dat zelfs een gezonde bodem niets oplevert. Veel kennis, die zelfs meer lijkt op een voorspellend vermogen (wanneer teel je wat en waar), is onontbeerlijk. Wij proberen nog steeds een beetje grip te krijgen op de Portugese omstandigheden... met de mogelijkheden die we hebben.
Want... we kopen onze zaden in de winkel in de buurt, of via het internet. Dat komt niet altijd op. Ook kopen we planten op de plaatselijke markt, waar deze soms zichtbaar bespoten zijn... Soms is het uitgangsmateriaal zo zwak, ofwel genetisch zo beschadigd, dat er maar iets hoeft te gebeuren, of de teelt mislukt, of komt eenvoudigweg niet tot stand. De mieren, de sprinkhanen, de rupsen, of de slakken grijpen hun kans. En... is onze grond al in evenwicht?
 |
| Augustus 2016. |
Onze Portugese zomer is net een omgekeerde Nederlandse winter. De zomers zijn heet en alles wat zou moeten groeien staat stil of sterft eenvoudigweg. Een Nederlandse winter heeft het zelfde effect op planten, alleen dan bevriest alles. In de Portugese winter kunnen we nog wel gewassen telen, die we in de late zomer of het najaar zaaien.
Het meest productief is toch wel het voorjaar, van de maand maart tot juli. Daarna is het afzien tot eind september. Soms regent het in de zomer, maar meestal niet. De natuur bewaart de regen voor oktober, of soms pas voor november. Het duurt vaak tot half december voordat de rivier weer stroomt. Het grootste gedeelte van het jaar is de rivier droog.
 |
| December 2016. |
Na de regen (in oktober of november) wordt alles weer groen. Het land ziet er dan uit alsof het voorjaar is... tenminste, als je de vallende bladeren wegdenkt. In januari begint alles te bloeien. Dit duurt zeker tot eind april, wanneer de natuur op zijn hoogtepunt is. In mei verdorren de eerste grassen en kruiden. En in juli is alles weer droog. Voor Hendrik is dit het moment om het hooi te maaien. Voor de tuin breekt de moeilijke tijd aan.
 |
| Hier de Rozemarijn waar de bijen zoemen... in januari. |
 |
| Gele klavers kleuren de velden citroengeel, in januari tot maart. Bij bewolking sluiten de bloemen zich en na een nachtvorst sterven de planten. |
We kunnen sla telen in het najaar tot in december. Dat is goed te doen wanneer we vanaf de tweede helft van september in de kas voorzaaien, om ze later in de tuin uit te planten. Als we dat veel later doen, lukt het niet meer om nog een krop sla uit de tuin te kunnen oogsten. De nachten worden te koud. En deze winter zijn de nachten veel kouder dan verwacht.
 |
| Een enkele winterse slak kan deze sla niet deren. In september gezaaid en tot in december geoogst. |
 |
| Januari 2017. |
Hopelijk hebben we de volgende zomer meer geluk. Want sla is toch wel een echte zomergroente. We proberen het maar weer en zullen sla, niet alleen in potten, maar ook in de volle grond proberen op te kweken.
 |
| Onze kas in oktober 2015, met rechts sla in potten, die gedurende de zomer is opgekweekt. De kroppen worden in potten niet zo groot als in de volle grond, waar ze meer wortelruimte hebben. |
 |
| Sla in potten in april 2016... de grote zomerhitte moet nog komen... |
Kool.
De groene kolen kunnen we goed in (40 liter) tonnen telen. Inmiddels hebben we ontdekt dat de rode in de volle grond moeten, waar ze meer wortelruimte hebben. In de winter van 2015-2016 teelden we kool gedurende de gehele winter in tonnetjes.
 |
| De groene kool kan goed in tonnetjes. De rode moet in de volle grond, waar ze meer 'beenruimte' hebben. |
 |
| Mei 2016... Groene kool in de volle grond. De sperzieboontjes staan in bloei. |
Later in het jaar plantten we weer nieuwe koolplantjes. Nu op andere plaatsen. Maar weer waren het de mieren, die in dat deel van de tuin heer en meester waren...
 |
| November 2016. Mieren tasten het hart van de kool aan. |
 |
| Zomer 2016. Het resultaat van de hitte, mieren en sprinkhanen. |
Alleen daar, waar geen mieren waren hebben we in oktober één bloemkool geoogst. Het kan dus wel, ondanks de hitte... !
 |
| November 2016. |
Wel doet zelf gezaaide kool zich doorgaans anders voor dan de professionele plantensoorten die we op de markt kunnen kopen. De zelf gezaaide maakt meer blad en een lossere kool. Maar we gaan eerst de oogst afwachten, voordat we er wat over kunnen zeggen :) Eerder schreef ik al over: 'Zaden en Soorten - Kool'.
 |
| December 2016. Nieuwe hoop :) |
De mieren vinden wortelen erg lekker. Ze lokken er luizen naartoe, die zich op het hart van de wortel nestelen, daar waar het blad begint. Dit tast de wortel niet zichtbaar aan. Er groeit gewoon een gezonde wortel.
 |
| De tuin in maart 2016. Met uien, wortelen, rode bieten en kool. |
Afrikaantjes.
Men zegt wel eens dat mieren een hekel hebben aan afrikaantjes, ofwel aan mint of elke andere sterk geurende plant. Nou... tja... niet bij ons... De mieren vieren feest op de afrikaantjes. Je kan ze geen groter plezier doen. Ze bijten je zelfs als je te dicht in de buurt komt, zo fanatiek zijn ze. Het enige voordeel daarvan is, dat ze met de afrikaantjes bezig zijn en niet met de kool. We zijn alleen wel bang dat de mieren zo'n plezier hebben, dat het er daarom steeds meer worden.
Afrikaantjes overleven de hete zomers niet, als er geen schaduwdoek boven hangt. Dus je kan ze niet onbeschermd tussen de groentes in de volle grond telen. Ook de Portugese winters overleven ze niet.
 |
| Mieren? De bidsprinkhaan vangt ze graag. |
Groene bonen (laagstam of klimmend) zaai je alleen vroeg in het voorjaar. Ze moeten in juni kunnen worden geoogst, voordat de hete zomer begint.
In het bericht 'Zon Meloen en Hittestress' meer zomerzon.
 |
| Juni 2016. |
We willen proberen om ook droogbonen te telen, omdat we veel gefermenteerde bonen eten (wanneer iemand anders vlees zou eten). Hiervoor hebben we wel wat meer areaal nodig. Alhoewel het er op lijkt, dat we nooit zo veel droogbonen kunnen telen, als we eten... toch is het interessant om het te proberen. Het moet mogelijk zijn om de bonen vroeg in het voorjaar te zaaien en ze dan in juli droog van de plant te plukken en te doppen, denken we...
 |
| Januari 2017. Uitbreiding... in voorbereiding. |
Tuinbonen zaai je in november tot zeker vóór de kerst. Dit is vaste prik hier in het zuiden van Portugal. Gedurende de winter groeien ze uit en zijn te oogsten in het voorjaar. Hoe vroeger je zaait, hoe vroeger je kan oogsten. Zaai je te laat, dan zijn de bonen al overmand door luis, voordat de oogst kan beginnen. Of, in een heel koude winter, komen ze gewoon niet op.
Een eerdere opmerkelijke tuinboon-ervaring is te vinden bij 'Tuinbonen' :)
Erwten.
Deze week zagen we, dat bij onze buren de erwten ook al opkomen. Ze staan tussen de tuinbonen en het ziet er allemaal goed uit. Het lijkt er dus op dat erwten hier ook in november kunnen worden gezaaid. Erwten staan erom bekend tegen een beetje vorst te kunnen. Dus dit gaan we het volgende seizoen ook proberen. Want het vorige jaar waren we duidelijk te laat met het zaaien van onze erwten in de volle grond. In de hitte van juli en augustus produceerden ze één peul en daar bleef het bij.
 |
| Hitte stress, eind juli 2016. |
Alleen de bietjes doen het overal en altijd goed. Zelfs in de hitte van de zomerzon en in een koude winter. Zie ook: 'Oogst - Rode Biet' voor o.m. een bieten recept.
En hier dan nog de bloemkool in de zomerhitte... die we wél konden oogsten:
 |
| De bloemkool en de bieten in de hitte van de zomerzon, hangen er slap bij. Een fijne sproeibeurt in de avond is voldoende om ze weer op te knappen en ze gezond te houden gedurende de hele dag. De grond neemt voldoende vocht op en houdt het vast. |
 |
| Oktober 2017 - Rode biet en een Bloemkool. |
Bieten doen er nogal wat maanden over om groot te worden. Dan is het wel fijn, dat ze weinig last hebben van de temperatuurschommelingen, de droogte, de hitte van de dag en een koude nacht.
Aardappelen.
De aardappeloogst was deze winter ook weer geweldig. Het ras dat we poten moet er ook wel eentje zijn die enorme aardappels kan produceren, want onze rode worden doorgaans niet zo groot. Maar toch, het is elke keer weer een verrassing.
 |
| Geoogst in januari 2017. |
Aardappelen poten we tweemaal per jaar. In het voorjaar, om ze vóór de grote hitte te oogsten. En in de late zomer ná de grote hitte, om ze in de winter te kunnen oogsten.
We hebben de planten wel moeten beschermen tegen de koude nachten.
 |
| Aardappelen onder vliesdoek, tegen de koude nachten van januari 2017. De bietenplanten op de voorgrond hebben het vliesdoek niet nodig. Ook de tuinbonen teel je in de winter, zonder problemen. |
Over o.m. de zomeroogst van aardappelen gaat de post:
'De oogst en de actieve organische stof'. Juni 2016.
Aardbeien.
Enkele jaren geleden zaaiden we (wilde) aardbeien in potten. In de zomer onder de schaduw van de bomen en in de winter in de volle zon, dragen ze het hele jaar vrucht. Met voldoende water staan ze er tevreden bij en maken veel zachte vruchten. In het najaar moeten ze worden gescheurd en opnieuw opgepot in verse potgrond met heel veel compost. In de loop van het jaar daalt het potgrond niveau in de pot. Dit vullen we dan weer aan. Het dode blad onderaan de plant maakt zijn eigen mulch. De kern van de plant maakt weer vers blad en verse aardbeien, mits ze voldoende water krijgen. Deze aardbeien maken geen uitlopers.
Dit jaar, voor het eerst, konden we aardbeiplanten (van uitlopers) kopen bij een kweker in de Algarve. Ze staan in de koude kas met twee in een pot. We zijn benieuwd wat dit ons brengt...
Aubergines
Aubergines kweek je het beste in de volle grond. De eerste jaren, toen we nog geen grote tuin hadden aangelegd, kweekten we ze in potten. De smaak van de aubergines was zo sterk, dat ze niet meer lekker waren. Van lieverlee kwamen we er achter, dat de smaak behoorlijk verbetert, wanneer ze veel meer wortelruimte krijgen en vooral ook veel meer water, dan de grond in een pot kan vasthouden.
We wisten niet dat de aubergine-planten zo goed tegen de zomerhitte konden, als ze in de volle grond staan. Ook bezwijken ze niet bij een eerste koude nacht. Deze plant heeft het tot eind november volgehouden... dit terwijl we, de aubergines, die we in potten hadden laten staan, al in september moesten ruimen.
Aardbeien.
Enkele jaren geleden zaaiden we (wilde) aardbeien in potten. In de zomer onder de schaduw van de bomen en in de winter in de volle zon, dragen ze het hele jaar vrucht. Met voldoende water staan ze er tevreden bij en maken veel zachte vruchten. In het najaar moeten ze worden gescheurd en opnieuw opgepot in verse potgrond met heel veel compost. In de loop van het jaar daalt het potgrond niveau in de pot. Dit vullen we dan weer aan. Het dode blad onderaan de plant maakt zijn eigen mulch. De kern van de plant maakt weer vers blad en verse aardbeien, mits ze voldoende water krijgen. Deze aardbeien maken geen uitlopers.
Dit jaar, voor het eerst, konden we aardbeiplanten (van uitlopers) kopen bij een kweker in de Algarve. Ze staan in de koude kas met twee in een pot. We zijn benieuwd wat dit ons brengt...
 |
| Januari 2017. |
 |
| Oktober 2016. Rode biet, nieuwe koolplantjes die later zouden worden overmeesterd door de mieren, en de aubergine plant. |
 |
| November 2016. |
Van december tot april kweken we zo veel mogelijk voor, in de kas. Meloen, paprika, courgette en aubergine. In de maand januari kunnen we de meeste kou verwachten. Als we geluk hebben zijn er niet veel nachten met vorst. Op dit moment (januari 2017) speelt de nachtvorst ons wel parten. Nu kunnen we niet veel uitrichten.
 |
| April 2016 in de afgesloten kas. |
 |
| Januari 2017. Koolplanten in potten. |
Nu de tijd toch echt dringt en de weerberichten melden, dat de vorst de komende weken uit zal blijven... heb ik ze nu toch maar uitgeplant. De kluiten waren mooi doorworteld. Aan de potgrond had Hendrik wat gecomposteerde schapenmest toegevoegd. Nu staan ze met potgrond en al in de tuin.
 |
| Januari 2017. Kool geplant, met daarnaast de plannen voor een nieuw verhoogd bed, in uitvoering. |
Het vorige seizoen teelden we de meloenen in tonnetjes. Een verhaal daarover in: 'Zon Meloen en Hittestress'. Het plan is, om de komende zomer ook enkele meloenplanten in de volle grond te zetten. Courgettes en meloenen nemen relatief veel tuin-ruimte in beslag, dus een gedeelte blijven we zeker in tonnetjes en potten telen.
Pepinos.
Onze Portugese komkommer noemen we pepino. Hij houdt, wat de lengte betreft, het midden tussen een augurk en een komkommer. We telen pepinos in de open kas, waar ze eindeloos kunnen klimmen. De pepinos die we zaaien brengen een wilde rommelige plant voort, die de pepinos lijkt te willen verstoppen. De planten die we op de markt kunnen kopen zijn van een zeer 'georganiseerde' soort. Elke bladoksel maakt een bloem en daarna gegarandeerd ook een pepino. Wonderbaarlijk om te zien hoe het veredelaars is gelukt om van de pepino een keurige boekhouder te maken.
 |
| Pepinos in de open kas. Links de 'boekhouder' en rechts de 'wildebras'. |
 |
| Elke bladoksel maakt een pepino. |
 |
| De gezaaide pepinos... één en al avontuur. |
 |
| Augustus 2016. |
Pepinos telen we opeenvolgend vanaf het vroege voorjaar (als het warm genoeg is om ze te laten ontkiemen) tot laat in augustus. Ze hebben enorme hoeveelheden water nodig, een hoog klimrek én uiteraard een schaduwdoek.
Paprika's.
Vroeg in het voorjaar van het vorige jaar zaaiden we paprika's in het afgesloten gedeelte van onze kas. De jonge plantjes plantten we (per één) in grote (40 liter) tonnetjes. Ze zijn gemakkelijk te verplaatsen, zodat we ze buiten de kas kunnen zetten zodra het weer dat toelaat. Als we ze in de kas zouden laten staan, zouden de luizen er wel raad mee weten, omdat de planten door de hitte zouden verzwakken.
Buiten staan de planten onder schaduwdoek. Een paprikaplant heeft (onder elke omstandigheid) een hekel aan direct zonlicht. In de loop van de zomer gaan ze vrucht dragen. En in november wordt het weer tijd om ze binnen te zetten, omdat de nachten dan te koud worden. Ook dit seizoen verliep dit alles aanvankelijk voorspoedig.
 |
| December 2016 in de afgesloten kas. |
Nu de nachten nog kouder worden, nu de temperatuur onder het vriespunt duikt (-4ºC), overleven de planten het niet. Ook niet in de afgesloten kas. Meer geluk hebben we niet en toch hebben de planten het lang volgehouden en bovenal hebben ze veel vrucht gedragen.
De paprika's worden bij deze temperatuurschommelingen niet rood. We plukken ze groen. Na een paar dagen, in de verwarmde keuken, worden ze dat wel. |
| Januari 2017. |
Goede vraag. En meestal is het antwoord op het internet te vinden. We vertellen het daarom ook hier maar weer door. Het antwoord is; zelfgemaakte pepperspray van verse pepers. We hebben het geprobeerd en het werkt.
Pepperspray, als volgt:
- Snijdt de verse pepers in kleine stukjes.
- Kook ze op in een laagje water.
- Laat ze minimaal een uur trekken, op een zacht vuur (op de kachel, op een kookplaatje... op twee kookplaatjes, op een theelichtje).
- laat afkoelen en zeef ze.
- Doe het vocht in een verstuiver, als die van glasreiniger of iets dergelijks.
- Spuit de luizen en wacht af.
- Herhaal de actie wanneer nodig.
 |
| Hete rode pepers. |
We hebben geprobeerd om ook mieren te weren met pepperspray. Want waar luizen zijn, zijn ook mieren, die de luizen aantrekken om ze te 'melken'. Ik heb de spray geprobeerd op enkele tuinbonen met luizen in de top. De mieren blijven de luizen aanslepen, óf andersom... ook met deze nachtvorsten van -4ºC houden ze het lang vol. Na drie behandelingen zijn de luizen echter verdwenen. Maar de combinatie nachtvorst en pepperspray doet de tuinbonen geen goed. En de mieren zijn er nog steeds. Tja... hoe leiden we de mieren om tuin?
 |
| Januari 2017. Tuinboon-plant met aan de top verbrandingsverschijnselen in het blad. |
 |
| Januari 2017. De steel van een tuinboon-plant in een ander bed, waar ik met mijn pepperspray niet in de buurt ben geweest... vorst-schade, mier-schade, en nu allebei. Dit maakt dat het kweken van tuinbonen in de winter er niet gemakkelijker op wordt. En telen in een andere periode van het jaar is geen optie, omdat de omstandigheden dan nog ongunstigere zijn. |
 |
| Januari 2017. |
Stella.
NOS Nieuws 25 januari 2017, 9.30 uur
EMA waarschuwt dat door het toenemend aantal hittegolven tienduizenden Europeanen voortijdig sterven. Verder komen er steeds meer teken en tijgermuggen, die ziektes verspreiden. Het agentschap becijfert de economische schade in Europa als gevolg van klimaatverandering sinds 1980 op 400 miljard euro. Volgens EMA gaat de klimaatverandering nog tientallen jaren door. Beleidsmakers houden steeds beter rekening met de veranderingen, maar het kan beter, zegt het agentschap. Beleid op Europees en landelijk niveau moet beter op elkaar worden afgestemd. Verder moet het kennisniveau over klimaatverandering omhoog."
Portugal News 26 januari 2017.
Portugal’s €7bn climate change bill
1 opmerking:
Geachte mooie uitleg over van alles, ik ben bij jullie terecht gekomen door de vraag naar een zaai kalender voor Portugal Alentejo Tonnie
Een reactie posten