Vertrouwen. Tevreden. Veilig. Onze kat is gelukkig. Verslaapt de dag. 's Nachts zijn de ogen wijd open. Dan is hij alert. Om krijsend die ellendige zwarte kater van zijn lijf te houden. Als hij niet slaapt, gaat hij op rooftocht. Het is zijn recht. Net zoals hij recht heeft op kattenbrokken en zelfs melk. Eigenlijk heeft hij ook elke dag recht op een ei. Alleen krijgt hij die niet. Zijn grootste genot bestaat uit hagedissen, die hij vangt, waarmee hij speelt, die hij doodmartelt en dan opeet. Het leven bestaat uit genot, recht, heerlijke actie, spanning en willekeur. Door niets weerhouden. Zo lijkt het. Alleen dat ene, dat wat hij niet weet, wat hem rustig maakt, lief en bij ons houdt, wat hem niet doet zwerven en de buurt onveilig maken, wat hem een ellendig knagend onbevredigd gevoel geeft, dat ene... Onze kat is een gecastreerde kater. Hij is niet zoals die ellendige zwarte kater, die hem 's nachts belaagd. Die zwarte maakt hem bang. Die angst is zijn geluk. Het is zijn behoud. Anders zou hij elke nacht weer op een rij zijn 'genomen', door die ellendige kater, die het geluk van onze kat niet kent, die zijn eigen geluk heeft, als hij poesjes kan naaien, als hij hagedissen vangt, doodmartelt en opeet... Wij hebben onze kat zijn katerschap ontnomen. Kater tegen kater. Het kan niet meer, omdat wij vinden dat dat moet. Het bevordert ons geluk. Het geeft ons rust. En hem ook, voor een deel, want hij kan zich immers niet onttrekken aan de samenleving. Hij is er, in zijn eigen hoedanigheid, gewoon een onderdeel van. Het is de natuur. We leven allemaal samen op deze aarde. Wij mensen vinden het tot onze natuur behoren, om daar in te grijpen waar het ons nodig lijkt. Het is ons recht. Dit kan van alles zijn, van goed verzorgen tot afdwingen, van castreren en zelfs ook doodmartelen. Dit doen we allemaal, afhankelijk van onze natuur, ons karakter en de mogelijkheden, die ons de opening bieden om te doen waar we recht op menen te hebben. Dit maakt ons gelukkig. En toch hebben alle dingen die we doen een keerzijde. Voor de één of voor de ander, óf voor ons zelf.
De Bijenkorf en Ons Klimaat
"De homo sapiens is een intelligente primaat, maar hij is tegenwoordig niet wijzer dan eeuwen geleden - hij heeft alleen groter speelgoed." zegt historicus Philipp Blom in zijn (heel geweldige!) boek De Opstand van de Natuur, Een geschiedenis van de kleine ijstijd (1570-1700) en het ontstaan van het moderne Europa.
Blom refereert onder meer aan Bernard Mandeville (1670-1733), de schrijver van de Fabel van de Bijen (1715): "De wereld, een bijenvolk waarvan de afzonderlijke leden druk liegend en bedriegend het algemeen belang dienen - het venijn van Mandevilles fabel zit hem niet in de gerijmde beledigingen, maar in de morele intuïtie. Wij zijn dieren, suggereert de auteur, we leven niet volgens de regels van een abstracte moraal, maar volgens onze natuurlijke begeerten. Het is zinloos te proberen mensen te veranderen in iets wat ze niet zijn en niet kunnen zijn."
Onze wereld een bijenkorf, waar geluk bestaat uit hebben, zorgen dat je het krijgt en het recht hebben om meer te willen. Wat zou een wereld zijn zonder de willers en de hebbers? Hoe moet onze economie draaien, als niemand meer wat nodig heeft? Kunnen we eigenlijk wel zonder? En waar leidt dat toe? Tot meer bloei? Of wordt het onze ondergang?
Verderop schrijft Blom: "Net als bijen, mossoorten en zangvogels, keldermotten en koralen moeten ook menselijke populaties zich aanpassen aan hun leefklimaat." Om vervolgens hoopvol te constateren: "Het verschil tussen ons en de andere dieren is dat de homo sapiens niet uitsluitend is aangewezen op genetische aanpassing, maar door zijn culturele technieken en ideeën de evolutie kan versnellen. Binnen een paar generaties kunnen we leren anders te handelen, in nieuwe omgevingen te overleven en al plannend strategieën te ontwerpen."
We kunnen... maar doen we het ook? En als we het doen, wanneer doen we het dan?
Blom eindigt zijn boek met: "In Mandevilles bijenkorf begint de was te smelten. De dieren merken het, worden onrustig, vliegen sneller, slepen meer aan, vermenigvuldigen zich, bouwen nieuwe muren, verdedigen zich tegen binnendringers, zoemen woedend om elkaar heen. Het gefladder van vele miljoenen vleugels verhit de lucht. De bijen weten dat dit alles niet van lange duur kan zijn, maar ze willen meer, het zijn bijen, ze kunnen niet anders. Weldra zal de bijenkorf onbewoonbaar zijn en ze zullen elkaar te lijf gaan, een heel volk in een nihilistische strijd om te overleven. De imker komt niet als ze op hem hopen. Ze werken aan hun ondergang. Het zijn bijen, ze kunnen niet anders."
Als alles stuk is, wordt het dan tijd om ons aan te passen?
Ik weet het bijna zeker, al wil ik het niet echt weten... Dat klimaat: Wij gaan het niet oplossen. Het gaat óns oplossen. Het gaat ons van de aardbodem vegen. Langzaam maar zeker. En daarna begint alles weer overnieuw. Volgens de gewone loop der dingen.
*
Stella.
Lees van Philipp Blom vooral ook: Wat Op Het Spel Staat, over een toekomst die we misschien nog hebben.
Meer weten over de financiële wereld? Luister de podcast #6 FUTURE SHOCK - 'Wat Joris Luyendijk leerde over de crash'.
*
Geen opmerkingen:
Een reactie posten